DATENBANK

Alles valt samen

In het jaar 1329 volgt Hendrik I zijn vader Steven I op en voegt de gebieden Wisch en Varsseveld/Silvolde samen. Zo ontstaat een gebied met de omvang van de huidige gemeente Wisch. In dit gebied liggen onder andere de huizen Schuilenburg (Silvolde) en Sinderen. Lang kan Hendrik I niet van zijn uitgestrekte bezittingen genieten, want in het najaar van 1331 overlijdt hij. Het is onbekend of Hendrik I voor zijn dood nog naar het oude stamslot van zijn vader verhuist. Noodzakelijk voor zijn aanzien is dit niet, want Hendrik I heeft zijn vader al tijdens diens leven in macht en bezit ingehaald. De nieuwe burcht is inmiddels belangrijker geworden dan de oude. Wisch mag blijkbaar niet via een vrouwelijke lijn vererven, want Hendrik I's broer Dirk (II) volgt hem op. Wat er van Berta terecht is gekomen blijft onbekend.

De Barlhamse erfenis

Voor 1305 is Aleidis overleden, want in dat jaar hertrouwt Hendrik I met Elisabeth van Hernen, de erfdochter van het gelijknamige kasteel in het Land van Maas en Waal. Door het huwelijk krijgt Hendrik I ook het benoemingsrecht van de kerk in Doetinchem en Etten. De moeder van Elisabeth is namelijk Agnes van Berlehamme en aan het hof Barlham zit het patronaatsrecht van de parochiekerk van Doetinchem vast. Barlham ligt in Dichteren bij Doetinchem. Uit zijn huwelijk met Elisabeth komt een dochter die Berta heet. In 1317 wordt de dan mondige Berta samen met haar ouders in een oorkonde genoemd als zij een compromis met het klooster Betlehem hebben gesloten over het patronaatsrecht van de kerk in Doetinchem. De betekenis van de omvangrijke erfenis van Barlham blijkt als Hendrik I in 1317 het wapen van zijn vrouw voert. Het nieuwe wapen van Wisch wordt gelijk aan het wapen van Hernen; twee naar rechts gaande gouden leeuwen op een veld van keel. Ook de latere heren van Wisch blijven dit wapen voeren. Het is het bekende wapen waaruit het wapen van de gemeente Wisch is ontstaan. De heer Van Den Bergh voelt zich door de Wische gebiedsuitbreiding zo bedreigd dat hij in 1310 vast laat leggen dat hij de rechten in de gehele parochie Etten bezit. In 1323 ontvangt Hendrik I het nieuwe kasteel Wisch (in Terborg) van zijn oom Johan van Wisch. Hij is hier ongetwijfeld gaan wonen. Het is een kasteel dat bij zijn status past. In 1324 treedt Hendrik I in zijn eigen gebied als richter op.

Een grote belening

Hendrik I is de oudste zoon van Steven I van Wisch en zijn vrouw Jutte van Borculo. Als toekomstig heer van Wisch ontvangt Hendrik I op 26 maart 1315 van Godfried van Loon-Heinsberg de "villas dictas Virsenfelt et Silvouden cum iure prout ad nos iure feodi dependent". Opvallend is dat de gerichten (rechtspraak) in de kerspelen Silvolde en Varsseveld in onderleen gegeven worden, maar dat zonder de bijbehorende hoven (curtis). De hof van Varsseveld is namelijk al in 1234 aan het klooster Betlehem vergeven en het hof van Silvolde is bij de stichting van een aparte parochie aan de kerk geschonken. Beide gerichten zijn dus een leen van kasteel Blankenberg, op zijn beurt een leen van Keulen. De heren van Heinsberg hebben Blankenberg geërfd van de graven van Sayn, die het op hun beurt van het aartsbisdom Keulen verkrijgen. De heren van Heinsberg zijn overigens verwant aan de graven van Gelre. Hendrik I is hierdoor de opvolger van Herman II van Lohn, de laatste graaf van Lohn, in dit gebied. Deze (her)belening krijgt de goedkeuring van Herman II van Lohn, want hij heeft beloofd dat de lenen van Heinsberg niet zonder toestemming van Gelre af te staan. Vreemd is dat Hendrik I met de gerichten wordt beleend en niet zijn op dat moment regerende vader. Mogelijk komt dit doordat Hendrik I via zijn moeder verwant is aan Lohn. Daarnaast kan ook zijn huwelijk met Aleidis hierop van invloed zijn. Mogelijk is zij ook een bloedverwant van de graaf van Lohn. Door de belening met Silvolde en Varsseveld groeit het bezit van de heren van Wisch meer dan honderdvoudig! Oorspronkelijk bezitten zij niet meer grond dan een boogschot vanaf hun kastelen. Door de belening met Varsseveld en Silvolde behoren zij plotsklaps tot de belangrijkste heren in Gelre. Op papier zullen deze twee goederen, aan de ene kant Wisch en aan de andere kant Silvolde met Varsseveld, altijd gescheiden blijven. Twee landen dus met hetzelfde staatshoofd. Dit zal later een rol gaan spelen als het goed tweeherig wordt.

Vragen rond zijn plotselinge dood

Kort na zijn dood is het lijk van Hendrik I op de begraafplaats van Betlehem opgegraven. Blijkbaar zijn er vragen gerezen rond zijn dood, die wel heel spoedig na zijn aantreden als heer van geheel Wisch optreedt. De aanwezigen bij deze lijkschenderij willen er zeker van zijn dat het Hendrik I is die in zijn graf ligt en wat de doodsoorzaak is. Misschien willen ze Hendrik I's opvolger Dirk II een hak zetten. Er is ook geopperd dat zijn vijanden hem een rustplaats in de gewijde grond van Betlehem ontzeggen, maar concrete bewijzen daarvoor ontbreken. De opgraving brengt veel commotie met zich mee. Uiteindelijk worden de proost en de prior van Betlehem verjaagd. Zij verklaren op 12 juli 1332 dat de nieuwe proost, de raad van de graaf en de raad van Wisch niet bij de opgraving betrokken zijn geweest.